Fallacies of PresumptionDịch Viên : Võ Hồng LongSai lầm của những giả thuyết là những vấn đề không hoàn hảo do có những giả định hoặc những điều được thừa nhận mà chưa được chứng tỏ sống sót trong nó. Sự không hoàn hảo đó không được phân biệt do chúng không được nói ra ; một sự lý giải nghe có vẻ như hài hòa và hợp lý đã che dấu đi sự khiếm khuyết trong một vấn đề và làm cho tất cả chúng ta đồng ý vấn đề đó. Tuy nhiên, do không có một Kết luận nào đáng đáng tin cậy hơn những giả định mà chúng dựa trên nên những Kết luận của những vấn đề đó cũng không đáng tin .

Trong sai lầm của các giả thuyết, các sự thật liên quan đã không được trình bày đúng mức trong nội dung của vấn đề. Sự cư xử không phù hợp có thể diễn ra dưới ba dạng. Chúng ta có thể bỏ sót các yếu tố cơ bản, đáng kể (như ông bác sỹ đã làm trong những chẩn đoán ban đầu của ông ta, xem hình vẽ trên), chúng ta có thể lảng tránh hoặc bóp méo chúng. Trong chương này sẽ trình bày ba kiểu lỗi và xem xét những sai lầm thông thường đỗi với từng lỗi đó.

Bảng tóm tắt những ngụy biện của giả định :Tên của loại Sai lầmĐịnh nghĩa / lời khuyênVí dụ / giải phápTổng quát hoá ( Fallacy of Sweeping Generalization )Áp dụng một điều đã được tổng quát, thường là đúng vào một trường hợp đặc biệt quan trọng mà bỏ lỡ đặc thù đặc biệt quan trọng của trường hợp đơn cử đó ( cô lập cái được tổng quát, sau đó xem xét liệu có còn ý nghĩa không nếu vận dụng vào trường hợp đơn cử nhất định )Ví dụ : ” chính bới cưỡi ngựa là một hoạt động giải trí tốt cho sức khoẻ, Harry Brown phải tập luyện nhiều hơn vì nó tốt cho bệnh tim của anh ta “. ( chính bới bệnh tim của Harry sẽ rất nguy khốn nếu anh ta cưỡi ngựa, và bác sỹ chắc như đinh sẽ khuyên anh ta không nên làm như vậy. )Kết luận hấp tấp vội vàng ( Fallacy of Hasty Generalization )Dùng những dẫn chứng không vừa đủ, hoặc một ví dụ riêng rẽ để làm cơ sở cho một Kết luận có tính khái quát rộng hơnTôi đã có một đời sống tồi tệ với người chồng cũ. Từ đó tôi hiểu được rằng mọi đàn ông trên đời này đều không tốtLý luận rẽ đôi ( Bifurcation )Xem xét sự vật tương phản tuyệt đối mà không thừa nhận có những cái khác sống sót giữa chúng( cách nói khác : sai lầm dạng : either / or ; sai lầm đáng tiếc dạng trắng-và-đen ; sai lầm đáng tiếc dạng song đề ) .Ví dụ : ” Anh hoặc là về phe tôi, hoặc là chống lại tôi “Lập Lại Vấn Đề ( Begging the Question )( 1 ) lập luận bằng cách phát biểu lại Kết luận bằng lời lẽ khác ( A do tại B, trong khi B giống A )Ví dụ : ” Điều kỳ diệu trọn vẹn không hề ( A ) vì chúng không hề xảy ra ( B ). “( 2 ) Lập luận một cách vòng vo và ở đầu cuối lấy bản thân Tóm lại ra để chứng tỏ ( ( A chính bới B, trong đó B phụ thuộc vào vào A )Ví dụ : ” Chúa Tồn Tại ( A ). ” ” làm thế nào anh biết ? ” ” KINH THÁNH NÓI NHƯ vậy ( B ). ” ” Làm sao anh biết kinh thánh nói đúng. ” ” VÌ KINH THÁNH LÀ lời NÓI của CHÚA “( 3 ) Đưa một yếu tố đi đến chỗ phức tạp hơn, có tính khái quát rộng hơn mà không hề chứng tỏ ( có A do tại B, nhưng B lại còn không đáng tin bằng A )Ví dụ : ” Rõ ràng ông ta là kẻ vô thần ( A ) ; thế có đúng ông ta là nhà triết học không ? “( yếu tố có tính khái quát rộng hơn : Mọi nhà triết học đều là người vô thần ? ? ? )Lảng tránh vấn bằng cường điệu hoá ngôn từ ( Question-Begging Epithets )Dùng ngôn từ có tính biểu cảm mạnh để miêu tả yếu tố mà không chứng tỏ ( thường những tính ngữ được sử dụng có ý đồ bài xích, nhưng nhiều lúc chúng cũng có ý tán dương. )Ví dụ : ” Những nỗ lực mù quáng, những kế hoạch của Ban giáo dục ở đầu cuối cũng đã có hiệu quả “, hoặc ” chắc như đinh rằng không có gì phải hoài nghi về người đàn ông này. Anh ta là một con người tuyệt vời “Câu hỏi phức tạp ( Complex Question )Dạng nghi vấn của lảng tránh yếu tố ( câu hỏi có dự tính làm thừa nhận một yếu tố khác chưa được nêu ra ) .Ví dụ : ” Tại sao phụ nữ lại chăm sóc đến tôn giáo hơn phái mạnh ? “Hãy tự hỏi bản thân : câu hỏi đó dựa trên cơ sở nào ? Thực sự có phải là như vậy không ? Khi ra câu hỏi trên, có phải là tự thừa nhận phụ nữ chăm sóc đến tôn giáo hơn, và đi tìm nguyên do ” tại sao ” .Sự biện hộ đặc biệt quan trọng ( Special Pleading )Áp dụng tiêu chuẩn kép để nhìn nhận .Ví như, mình thì thế này, người ta thì thế khác. Cục đất mình thờ thì cho đó là Thượng Đế, còn cục đất ngươì khác thờ thì gọi là ” hình nộm ” ( idoltry ). Mình đọc kinh sáng trưa chiều tối, thì gọi là sùng đạo ; còn người khác đọc kinh thì gọi là mê tín dị đoan hay cuồng tín .Sự tương đương giả tạo hay sai ( False Analogy )Đạt được một Kết luận bằng làm cho tương tự như nhau hoặc hoặc so sánh hai sự vật không đúng, ( hãy chỉ ra hai vấn đề có vẻ như tựa như nhau nhưng không ở góc nhìn hoàn toàn có thể đưa ra Tóm lại cho yếu tố ) .Ví dụ : ” Làm sao bạn hoàn toàn có thể dạy bọn trẻ con không được lấy tiền của người khác trong khi chính phủ nước nhà nơi nó sống lại luôn làm điều đó ? “nhà nước lấy tiền qua mạng lưới hệ thống thuế, và con nít lấy tiền ( bằng cách đánh cắp ) có giống nhau không ? Tại sao lại đánh đồng như vậy chứ ( hãy chỉ ra hai vấn đề này được cho là tương tự nhau ở những góc nhìn tầm thường, và khác nhau ở những góc nhìn quan trọng. )Sai nguyên do ( False Cause )Suy luận ra mối liên hệ nhân quả giữa hai vấn đề nhưng trong thực tiễn lại không có mối liên hệ đó ( một sự kiện xảy ra trước một sự kiện khác thì không hề xem là nguyên do )Ví dụ, ” anh có chú ý rằng hàng hoá hút khách thế nào sau khi chúng ra kiến thiết xây dựng kế hoạch quảng cáo ? Thành công đó thật rõ ràng. “Hàng hoá hút khách vì kế hoạch quảng cáo, hay chất lượng của sản phẩm & hàng hóa tốt. Không thể đơn thuần dùng một sự kiện trước ( eg, quảng cáo ) để là quan hệ nhân quả cho sự kiện sau ( hút khách ) .Lý luận Rập Khuôn Slippery slopeGiả định một cách không đúng rằng một đề xuất kiến nghị, một quan điểm nếu được vận dụng thì sẽ gây nên một chuỗi sự kiện không mong ước và không trấn áp được .Ví dụ, ” Ngày nay là phá thai, nhưng ngày mai là người có bệnh tâm ý, sau đó là người ốm yếu rồi người già — hoặc bất kỳ người nào “Luận điểm không tương thích ( Irrelevant Thes is )Chứng minh một điều không được bàn đến ( hoàn toàn có thể xảy ra dưới hai dạng ( 1 ) lôi cuốn sự chăm sóc so với quan điểm của người khác một cách không hài hòa và hợp lý ( 2 ) bảo vệ quan điểm cá thể không hài hòa và hợp lý )Ví dụ, ( 1 ) ” những người ủng hộ việc bảo tồn tự nhiên lập luận rằng nếu tất cả chúng ta tuân thủ những quy luật của tự nhiên thì sẽ tốt hơn là không tuân thủ. Họ đã sai lầm đáng tiếc, thật dễ nhận thấy rằng bảo tồn tự nhiên không tạo thành một thiên đường trên toàn cầu. “Ví dụ, ( 2 ) ” Tôi không hiểu tại sao sắn bắn lại bị coi là tội ác trong khi nó mang lại niềm vui cho nhiều người và thậm chí còn tạo ra việc làm nữa. “TỔNG KẾTChương này đã trình diễn ba loại giả thuyết sai lầm đáng tiếc, những lập luận cho những giả thuyết chưa được tìm ra hoặc chứng tỏ được trình diễn dưới giải pháp những lập luận hài hòa và hợp lý .Trong loại sai lầm đáng tiếc giả thuyết tiên phong, như tất cả chúng ta đã thấy, lỗi nằm trong việc bỏ lỡ những yếu tố cơ bản của vấn đề. Ba dạng sai lầm đáng tiếc thuộc loại này đã được xem xét .Tổng quát hoá : là việc vận dụng cái đã được khái quát vào một trường hợp đơn cử trọn vẹn nằm ngoài khoanh vùng phạm vi điều được khái quát. Ví dụ như : cưỡi ngựa là việc nên làm so với người có bệnh về tim .Kết luận hấp tấp vội vàng lại trái ngược hẳn với sự khái quát hóa. Ở đây một sự kiện riêng không liên quan gì đến nhau, mang tính ngoại lệ, được sử dụng một cách sai lầm đáng tiếc nhằm mục đích chứng tỏ cho một Kết luận chung. Ví dụ như : nêu ra quá khứ không tốt với người chồng cũ để chứng tỏ rằng mọi người đàn ông đều không tốt .Lý luận rẽ đôi lại bỏ lỡ rất nhiều năng lực khác nằm giữa hai cực của năng lực lựa chọn. Ví dụ như khẳng định chắc chắn rằng : Nếu bạn biết về xe BMW thì hoặc là bạn chiếm hữu một chiếc hoặc là bạn muốn có một chiếc .Trong loại giả thuyết sai lầm đáng tiếc thứ hai : lỗi nằm trong việc lảng tránh thực sự. Ở đây tất cả chúng ta đã xem xét 4 dạng khác nhau .Lặp lại yếu tố dùng những lời lẽ tựa như đã được đưa ra để chưng minh cho một vấn đề. Ví dụ như chứng minh và khẳng định rằng tự do thương mại là tốt cho vương quốc này vì tự do thương mại là tốt cho vương quốc này .Lảng tránh yếu tố bằng cường điệu hoá ngôn từ là việc nói quá, cường điệu lên một yếu tố mà không hề chứng tỏ. Loại sai lầm đáng tiếc này đã sử dụng phương tiện đi lại ngôn từ để biểu lộ thái độ cá thể của mình. Ví dụ như trong cụm từ sau : dùng những từ sau ” những kẻ bất lực, kiêu căng …. ” để chỉ những người không theo nhà thời thánh .Câu hỏi phức tạp là việc dùng câu vấn đáp nhất định cho một câu hỏi trước đó mà chưa được đưa ra. Ví dụ : John đã từ bỏ thói quen xấu của anh ta chưa ?Sự biện hộ đặc biệt quan trọng là việc vận dụng tiêu chuẩn kép ( hai tiêu chuẩn khác nhau ) : tiêu chuẩn đặc biệt quan trọng để nhìn nhận bản thân, và tiêu chuẩn còn lại để nhìn nhận những người khác. Loại sai lầm đáng tiếc này lảng tránh thực sự bằng cách có thái độ thiên vị so với một bên. Ví dụ như : dùng từ quyết tử, góp sức để chỉ quân đội phe mình, còn dùng những từ như cuồng tín, độc ác để chỉ quân địch .Loại sai lầm đáng tiếc ở đầu cuối là bóp méo thực sự, nó gồm có những dạng sau :Sự tương đương giả tạo là việc bóp méo thực sự bằng cách so sánh yếu tố đang được bàn luận tương tự với một yếu tố khác, nhưng sự thực lại không phải như vậy. Ví dụ như so sánh của Bacon : việc vương quốc gây cuộc chiến tranh để tăng thế lực với rèn luyện sức khoẻ của cá thể là có sự tương tự .Sai nguyên do cho rằng hai sự kiện có quan hệ nhân quả với nhau nhưng thực tiễn thì lại không phải như vậy. Ví dụ như người ai cập cổ thờ cúng loài cò quăm vì họ nghĩ rằng khi chúng di cư đến sông Nile làm cho dòng nước phù sa tràn vào đồng ruộng .Slippery slope nếu một quan điểm được gật đầu, một tình thế được vận dụng .. Sẽ tạo ra một chuỗi những hậu quả không mong ước. Ví dụ như lập luận của David Reuben chống lại việc sử dụng Flo .Luận điểm không tương thích là việc bóp méo yếu tố bằng cách thay thế sửa chữa một yếu tố khác cho yếu tố được bàn luận. Ví dụ như lập luận sau : chính do việc bảo tồn tự nhiên không bảo vệ cho tất cả chúng ta một vườn địa đàng nên tất cả chúng ta không nên triển khai nó như một phương sách tốt nhất hiện có .Trong nhóm tiên phong, sai lầm đáng tiếc được thực thi xảy ra khi những yếu tố quan trọng có tương quan đã bị bỏ lỡ. Trong sai lầm đáng tiếc của sự khái quát hoá, lỗi nằm trong giả định là những gì đúng trong một thực trạng nhất định thì sẽ đúng so với mọi thực trạng. Trong lỗi của sự khái quát hoá hấp tấp vội vàng, lỗi nằm trong giả định mà những chứng cứ vấn đề này dựa trên đã khá đầy đủ để đưa ra Tóm lại nhưng trong thực tiễn thì những chứng cứ đó đã không được trình diễn hoặc là trình diễn không rất đầy đủ. Cuối cùng, sai lầm đáng tiếc do chẻ đôi, điều này xảy ra trong trường hợp tất cả chúng ta trình diễn vấn đề và những luận cứ đưa là được cho là duy nhất, nhưng trong thực tiễn vẫn sống sót những luận cứ khác .SAI LẦM CỦA SỰ KHÁI QUÁT HOÁ .( The Fallacy of Sweeping Generalization )Khi xem xét sự khái quát hoá tổng thể và toàn diện ( fallcy of composition ) và khái quát hoá hấp tấp vội vàng tất cả chúng ta cũng nên nhận thấy rằng, mặc dầu có sự tương tự như về mặt cấu trúc so với những sai lầm đáng tiếc do chia tách hoặc gộp đã luận bàn trong chương trước, nhưng hai nhóm này có sự khác nhau. Trong khi nhóm trước tập trung chuyên sâu vào mối quan hệ toàn diện và tổng thể và thành phần hoặc ngược lại, những cái được xem xét ở đây mang tính vật chất ; những sai lầm đáng tiếc của việc khái quát hoá toàn diện và tổng thể và khái quát hoá hấp tấp vội vàng lại tập trung chuyên sâu vào những yếu tố vận dụng sai những yếu tố có tính trừu tượng như cái tổng quát, những quy tắc, nguyên tắc so với từng trường hợp, sự kiện đơn cử .Sai lầm của sự khái quát hoá xảy ( The Fallacy of Sweeping Generalization ) ra khi một nguyên tắc chung được vận dụng cho một trường hợp đặc biệt quan trọng trong khi điều đó là không hề do những đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau của trường hợp đó không được cho phép. Hãy xem xét ví dụ sau :a ) Mọi người điều có quyền so với gia tài thuộc chiếm hữu của họ. Do đó, mặc dầu Jones bị công bố là mất năng lực nhận thức, thì cũng không ai có quyền lấy đi những vũ khí của anh ta .Cơ sở tiên phong của vấn đề này là một nguyên tắc chung được thừa nhận thoáng rộng. Tuy nhiên nó lại không hề được vận dụng trong trường hợp đơn cử này, một người bị mất lý trí và một phần gia tài anh ta có là vũ khí .Nguồn gốc của tính thuyết phục trong trường hợp trên là có một sự tương tự như như những vấn đề hài hòa và hợp lý trong đó những trường hợp đơn cử nằm trong khoanh vùng phạm vi hoàn toàn có thể được xử lý bằng nguyên tắc chung. Điều cần phải nhớ ở đây là sự tổng quát được tạo ra chỉ để vận dụng so với những trường hợp chung nhất chứ không phải cho những trường hợp đơn cử, đặc biệt quan trọng nào đó .Sẽ là một sự hài hòa và hợp lý hiển nhiên khi lập luận rằng : Mọi người trên đời này đều phải chết, do đó Socrates cũng phải chết ( do bệnh tật, chết già … )b ) Bởi vì cưỡi ngựa là môn thể thao tốt cho sức khoẻ, Harry Brown phải rèn luyện liên tục hơn vì nó tốt cho bệnh tim của anh ta .Điều gì tốt cho sức khoẻ của một người thông thường thì không nhất thiết phải tốt cho người có yếu tố về sức khoẻ. Sai lầm của sự tổng quát hoá nhiều lúc được gọi là sai lầm đáng tiếc ngẫu nhiên, vô tình để nhấn mạnh vấn đề đặc tính không bình thường của một trường hợp đơn cử mà điều đã được tổng quát không hề vận dụng .Mặc dù những ví dụ trên đã nghiên cứu và phân tích một cách tương đối rõ ràng, nhưng nhiều lúc những sai lầm đáng tiếc như vậy vẫn khó hoàn toàn có thể được nhận ra khi những yếu tố tương quan đến một vấn đề phức tạp hơn. Xem xét ví dụ sau :c ) Tôi tuân thủ vào một quy tắc vàng : sẽ là nghĩa vụ và trách nhiệm đương nhiên khi thao tác gì đó cho người khác giống như những gì mà họ hoàn toàn có thể làm giúp tôi. Nếu tôi gặp khó khăn vất vả trong việc vấn đáp thắc mắc trong một buổi thi thì tôi sẽ nhờ người bên cạnh giúp sức. Do đó sẽ là nghĩa vụ và trách nhiệm của tôi phải giúp người ngồi bên cạnh nếu họ nhờ tôi vấn đáp giúp những câu hỏi thi .Một yếu tố quan trọng đã bị bỏ lỡ trong vấn đề trên. Mục đích của một kỳ thi là nhìn nhận mức độ hiểu biết của mỗi người như thế nào và mục tiêu đó sẽ không đạt được nếu xảy ra việc giúp sức nhau. Do đó quy tắc vàng sẽ không được vận dụng trong những trường hợp tương tự như như vậy .Luận điểm thuộc loại mà tất cả chúng ta đang xem xét ở đây gồm hai phần : nguyên tắc chung và trường hợp đơn cử. Nếu một vấn đề mà không tương thích thì đó là trường hợp mà tất cả chúng ta vận dụng quy tắc chung đó là trường hợp ngoại lệ và sẽ không thuộc khoanh vùng phạm vi vận dụng của nguyên tắc chung. Để phát hiện ra những lỗi như vậy, điều cần phải làm là tách quy tắc ra, sau đó việc hiểu một cách đúng đắn sẽ cho thấy rằng trường hợp đơn cử nào sẽ không hề vận dụng những quy tắc chung. Trở lại những ví dụ trên tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nói như sau : ( a ) mọi người có quyền so với gia tài thuộc chiếm hữu của họ, nếu anh ta hoặc cô ta không bị mất trí ; ( b ) cưỡi ngựa sẽ tốt cho sức khoẻ của một người nếu thực trạng sức khoẻ của anh ta được cho phép ; ( c ) tất cả chúng ta phải giúp sức người khác nhưng không phải ở trong phòng thi .Như trong một số ít sai lầm đáng tiếc mà tất cả chúng ta đã nghiên cứu và điều tra, sai lầm đáng tiếc của sự khái quát hoá cũng dẫn đến những hiệu suất cao gây cười. Một thí dụ nổi tiếng được trích ra từ tác phẩm Decameron, một tuyển tập những truyện cổ vui nhộn từ thế kỷ 14 ở nước Ý .Một số đoạn đã bị lược bỏ, câu truyện diễn ra như sau :d ) Một người hầu trong khi đang nướng một con cò cho ông chủ của anh ta đã bị cô người tình nhân thuyết phục hãy cắt một chân của con cò cho cô ta ăn. Khi con cò được mang đến bàn ăn, ông chủ muốn biết chuyện gì đã xảy ra với cái chân kia của con cò. Anh người hầu vấn đáp rằng con cò chỉ có một chân. Ông chủ rất tức giận nhưng quyết định hành động ” làm cứng họng ” anh người hầu trước khi trừng phạt anh ta. Ngày hôm sau ông đưa anh ta ra ngoài đồng, nơi đó họ thấy bầy cò đang đứng trên một chân như chúng vẫn thường làm. Anh hầu quay vẻ mặt vui mừng hướng sang phía ông chủ. Sau đó, một tiếng động phát ra, lũ cò thả cái chân còn lại xuống và bay đi mất. Anh người hầu nói ” Ồ thưa ngài, tối trong ngày hôm qua ngài đã không quát thẳng vào con cò ; nếu ngài làm như vậy chắc nó đã chìa cái chân còn lại ra rồi “Quy luật mà anh người hầu đã dựa vào đó để biện hộ cho mình trong trường hợp trên hoàn toàn có thể được diễn đạt như sau : Loài cò có thói quen đứng một chân, nhưng nó sẽ thả chân kia xuống khi nghe tiếng động. Tuy nhiên quy luật này sẽ không hề vận dụng vào trường hợp con cò khi sinh ra chỉ có một chân hoặc con cò đã bị nướng chín .Chúng ta nên lưa ý rằng, mặc dầu sự tổng quát hoàn toàn có thể bị lạm dụng nhưng chúng vẫn rất có ích trong logic. Sự khái quát hoá được cho phép tất cả chúng ta suy ra quy tắc chung với một mức độ hài hòa và hợp lý khi tất cả chúng ta không có năng lực kiểm ta tổng thể mọi trường hợp đơn cử. Để trở nên đúng mực, tất cả chúng ta cần tránh việc khái quát hoá do tại sẽ có nhiều trường hợp nằm ngoài khoanh vùng phạm vi những quy tắc mà tất cả chúng ta đã tổng quát hoá. Một luật sư với sự hiểu biết pháp lý và óc quan sát tốt nhiều khi sẽ mang điều lợi lại cho người mua của anh ta do dựa trên những yếu tố trình độ mà trong thực trạng khác những yếu tố đó hoàn toàn có thể bị xem là vặt vãnh. Nhưng đó là yếu tố trình độ của một người. Nếu không nhận ra được những diễn biến giảm nhẹ khi phán xử một người thì đó là việc chỉ tuân thủ những câu chữ trong luật chứ không phải ý thức của nó. Nếu như vậy sẽ là vận dụng một cách máy móc trong khi lại bỏ lỡ những cụ thể quan trọng của vấn đề .Sai lầm của sự tổng quát hoá sẽ diễn ra khi vận dụng nguyên tắc chung không đúng .Những quy tắc, vấn đề được khái quát được tạo ra để vận dụng cho những trường hợp thường thì nhất chứ không nhất thiết phải vận dụng cho toàn bộ mọi trường hợp, và nổi bật là trường hợp đặc biệt quan trọng hay ngoại lệ .Sự khái quát hoá không giống với sai lầm đáng tiếc do chia tách. Trong khi sai lầm đáng tiếc do chia tách xem xét mối tương quan mang tính vật chất giữa cái tổng thể và toàn diện và cái thành phần thì sự khái quát hoá lại xem xét yếu tố vận dụng sai những quy tắc, nguyên tắc trừu tượng hoặc những điều được tổng quát so với những trường hợp không nằm trong khoanh vùng phạm vi của những điều được khái quát đó .SAI LẦM CỦA VIỆC KHÁI QUÁT VỘI VÀNG( The Fallacy of Hasty Generalization )Sai lầm của sự khái quát hấp tấp vội vàng ( The Fallacy of Hasty Generalization ) trái ngược trọn vẹn với sự khái quát hoá. Khái quát hấp tấp vội vàng là việc một trường hợp riêng biệt được xem như thể cơ sở cho việc đưa ra một Tóm lại chung một cách tuỳ tiện. Xem xét hai ví dụ sau đây :a ) Tôi đã có khoảng chừng thời hạn tồi tệ chung sống với người chồng cũ. Từ đó đã hiểu rằng mọi đàn ông đều không tốt .b ) Tôi biết một người là đại diện thay mặt của Liên đoàn, bà ta là một con người kinh khủng. Tôi không nên tin bất kể ai trong số họ .Hai vấn đề trên đây là không hài hòa và hợp lý do tại họ đã cho rằng một điều gì đã đúng trong một thực trạng đơn cử nhất định sẽ đúng trong mọi thực trạng khác. Những dẫn chứng được đưa ra chỉ cho phép một Tóm lại đơn cử chứ không phải là một Kết luận chung nhất. Một lần nữa tất cả chúng ta cần nhớ rằng không hề hoặc không thiết yếu phải kiểm tra tổng thể mọi năng lực. Trừ khi một số lượng vừa đủ đã được kiểm nghiệm nếu không những Kết luận sẽ là quá hấp tấp vội vàng và do đó không đáng an toàn và đáng tin cậy .Trong một số ít trường hợp sai lầm đáng tiếc do sự Tóm lại hấp tấp vội vàng hoàn toàn có thể nguyên do từ việc Kết luận dự trên những trường hợp ngoại lệ và do đó không có tính tiêu biểu vượt trội. Chúng ta sẽ sai lầm đáng tiếc khi nói, ” Anh ta nói hay đến mức mọi người hoàn toàn có thể nhận ra là anh ta đã học qua lớp đóng phim, ” hoặc ” Đây hẳn là những viên thuốc vì vị của nó thật đắng “. Trong cả hai ví dụ trên, những trường hợp đơn cử có tương quan đến quy tắc chung nhưng không mang tính thực chất .Truyện Sherlock Holmes của Conan Doyle có rất nhiều minh hoạ cho sự lý giải phức tạp của nhà thám tử bậc thầy. Chỉ vài giây sau khi được trình làng với bác sĩ Watson, Holmes đã quả quyết rằng Watson vừa mới từ Afghanistan trở lại .c ) Đây là một thầy thuốc, nhưng ông ta lại có hình dáng của một quân nhân. Rõ ràng đó là một bác sỹ quân y. Ông ta vừa quay trở lại từ vùng nhiệt đới gió mùa, vì khuôn mặt đen và đó không phải là màu da tự nhiên của ông ta và cổ tay khá lớn. Ông ta vừa trải qua một quá trình khó khăn vất vả và bệnh tật, vẻ mặt phờ phạc đã nói lên điều đó. Cánh tay trái của ông ta bị thương, ông ta giữ nó với vẻ cứng ngắc và không tự nhiên. Ở khu vực nào của vùng nhiệt đới gió mùa lại có nhiều bác sỹ quân y phải trải qua những khó khăn vất vả và bị chấn thương ở tay như vậy ? Rõ ràng là ở Afghanistan. ( Vụ án ở Scalet, phần 1, chương 2 )Rõ ràng là Watson hoàn toàn có thể mang hình dáng của một quân nhân mà chẳng cần phải kinh qua quân đội ; ông ta cũng hoàn toàn có thể có khuôn mặt rám nắng mà không cần phải sống ngoài nước Anh .. Holmes đã Tóm lại một cách hấp tấp vội vàng khi mà những vật chứng chưa khá đầy đủ .Một biến thể của sự Kết luận hấp tấp vội vàng xảy ra khi chỉ những luận chứng tương hỗ cho vấn đề được sử dụng trong khi những dẫn chứng phản biện lại bị bỏ lỡ .d ) Dưới mạng lưới hệ thống tư bản chủ nghĩa có nhiều người nghèo, lao động và tài nguyên bị tiêu tốn lãng phí, cạnh tranh đối đầu quyết liệt, thực chất hám lợi thể hiện, khủng hoảng cục bộ và suy thoái và khủng hoảng .. Tất cả những điều này đã chứng tỏ mạng lưới hệ thống này là thối nát và đáng bỏ đi .Thậm chí khi những dẫn chứng được đưa ra là đúng, tất cả chúng ta cũng chưa có vừa đủ cơ sở để đi đến một hành vi kinh khủng là phải xoá bỏ nó. Cố gắng sửa chữa thay thế những khuyết điểm đó bằng cách xoá bỏ nó chẳng khác nào quăng đứa trẻ ra ngoài cùng với nước tắm. Những ưu điểm của mạng lưới hệ thống này đã không được đề cập đến, điều đó hoàn toàn có thể làm giảm đi những khuyết điểm của nó .Những tâm lý ẩn dấu đằng sau vấn đề ( d ) là một dạng của sự hợp lý hoá ( duy lí ), những lý giải có vẻ như hài hòa và hợp lý được đưa ra để bào chữa cho niềm tin so với cái khác, thường có cơ sở kém chắc như đinh hơn. Sự duy lý được sử dụng bởi những người có những quyền lợi phải bảo vệ. Thay vì kiểm tra mọi vật chứng, họ chỉ lựa chọn những gì có lợi nhất cho quyền lợi cho lý luận của mình. Cùng lúc đó, họ nỗ lực gây ra một ấn tượng rằng mọi vật chứng đã được kiểm tra và những dẫn chứng đó đều có lợi cho họ. Một số chính trị gia nhìn nhận những thành công xuất sắc của mình với niềm hãnh diện và nhìn nhận thành công xuất sắc của người khác với nỗi lo ngại. Họ thuyết phục để được bầu bằng chiêu thức giảm thuế nhưng lại không chú ý quan tâm rằng những dịch vụ công cộng sẽ bị giảm do sự cắt giảm thuế đó. Các công ty cho vay nhấn mạnh vấn đề việc bảo toàn vốn và những khoản cống phẩm hàng tháng mà không chú ý quan tâm đến việc tỷ suất lãi suất vay cao hoặc 1 số ít người không có năng lực hoàn trả vốn vay .Việc đưa ra những dẫn chứng theo cách một chiều như vậy có vẻ như hoàn toàn có thể được đồng ý tại toà án, trong đó mỗi bên sẽ đưa ra những chứng cứ có lợi nhất cho mình. Tuy nhiên nguyên tắc đối chất sẽ được vận dụng để bảo vệ rằng thẩm phán và bồi thẩm đoàn đã xem xét tổng thể những vật chứng và đã nghe hết hàng loạt thực sự .Mặc dù những lý lẽ phản chứng hoàn toàn có thể được tìm ra để phản biện lại một vấn đề, nhưng người tranh luận không nhất thiết phải bày tỏ thiện chí của mình bằng cách đưa ra những lý lẽ đó. Sai lầm của việc Tóm lại hấp tấp vội vàng sẽ mắc phải khi tất cả chúng ta không đưa ra những lý lẽ phản chứng như vậy .Trong khi sự khái quát hoá xảy ra khi một người vận dụng những điều khái quát một cách không đúng, thì sự khái quát hấp tấp vội vàng lại là việc một người đã hấp tấp vội vàng khái quát một yếu tố nào đó một cách sai lầm đáng tiếc khi chỉ dựa trên những vấn đề đơn cử, mang tính ngoại lệ và không đặc trưng cho điều được khái quát .Sự khái quát hấp tấp vội vàng không giống sai lầm đáng tiếc do tích hợp ở chỗ : sai lầm đáng tiếc do tích hợp tương quan đến những mối quan hệ có tính vật chất giữa cái tổng thể và toàn diện và cái thành phần, sự Kết luận hấp tấp vội vàng lại tương quan đến những diễn biến và vấn đề được tổng quát và những diễn biến tất cả chúng ta vận dụng vào .Khái quát hấp tấp vội vàng đồng nghĩa tương quan với lối lý luận ” vơ đũa cả nắm “. Một cá thể không tốt, đâu có nghĩa là cả làng đều không tốt. Dùng 1 cá thể hay 1 sự việt, để khái quát cho một tập thể là vi phạm khái quát hấp tấp vội vàng .SAI LẦM DO LÝ LUẬN RẼ ĐÔI ( The Fallacy of Bifurcation )

Sai lầm do lý luận rẽ đôi là vấn đề cho rằng một yếu tố nào đó là trọn vẹn và duy nhất trong khi trong thực tiễn lại có những cái khác sống sót. Lý luận rẽ đôi có tương quan mật thiết với sự nhầm lẫn trong cấu trúc hoặc là giống như trong lập luận của Bertrand Russel năm 1948 ” Hoặc là tất cả chúng ta phải cuộc chiến tranh với nước Nga trước khi họ có bom nguyên tử hoặc là tất cả chúng ta quỳ xuống để họ thống trị “. Trong 1 số ít cuộc tranh luận 1 số ít người nói ” Thà chết còn hơn theo phái cánh tả ” trong khi 1 số ít người khác lại nói ” Thà theo phái cánh tả còn hơn chết “, cả hai bên tranh luận đã bỏ lỡ một vấn đề thứ 3 khác ” thà hơi thiên về cảnh tả còn hơn tuyệt chủng ” .Lý luận rẽ đôi đưa ra hai nhóm vấn đề trái ngược nhau có vẻ như như xích míc. Hai vấn đề được cho là trái ngược nhau khi không xảy ra trường hợp cả hai vấn đề đó cùng đúng nhưng lại hoàn toàn có thể xảy ra trường hợp cả hai cùng sai. Nếu tất cả chúng ta nói rằng Jane hoàn toàn có thể giàu hoặc hoàn toàn có thể nghèo nghĩa là cô ấy không hề cùng một lúc vừa giàu lại vừa nghèo, mà chỉ hoàn toàn có thể là một trong hai trường hợp đó. Hai vấn đề được cho là xích míc là hai vấn đề không cùng đúng hoặc không cùng sai. Ví dụ : hoặc là ông ta còn sống hoặc đã chết ; hoặc là ngày hôm nay là sinh nhật của bạn hoặc không phải. Nếu điều này là đúng thì điều kia phải sai hoặc ngược lại. Sai lầm của lý luận rẽ đôi xảy ra khi hai yếu tố được cho là có tính trái ngược nhau được sử dụng như thể hai yếu tố xích míc .Bởi vì ngôn từ đầy những yếu tố trái chiều, nên xu thế xảy ra sai lầm đáng tiếc như thế này là tiếp tục. Trong đời sống tất cả chúng ta thường thiên về một trong hai thái cực như ” có ” và ” không có “, ” cái tốt ” và ” cái xấu “, ” cái thông thường ” và ” cái không bình thường “, nhưng tất cả chúng ta lại quên rằng giữa chúng có những cái mang trạng thái trung gian, hoàn toàn có thể xem như thể một lựa chọn khác cho hai thái cực đó .Lý luận chẻ đôi cũng giống như một quan chức đang cao giọng rằng ” Hãy cho tôi biết báo cáo giải trình này là tốt hay tồi ” mà không thấy rằng báo cáo giải trình đó tiềm ẩn cả hai yếu tố đó. Điều này cũng giống như những người có tư tưởng chống lại những gì tương quan đến nước Nga một cách can đảm và mạnh mẽ trong thời kỳ cuộc chiến tranh lạnh .a ) Hãy để tôi nói một cách trang nghiêm. Chỉ hoàn toàn có thể có một Hà Nội Thủ Đô, Washington hoặc Moscow. Chỉ hoàn toàn có thể có một lá cờ, Cờ những ngôi sao 5 cánh với những vạch ngang ( cờ nước Hoa Kỳ ) hoặc Cờ búa liềm ( Cờ Liên xô ). Chỉ có một bài quốc ca ” Star-Spangled Banner ” hoặc ” Quốc tế ca “Trong lúc bực tức một người hoàn toàn có thể phản ứng lại với một lời than phiền như sau : ” Vậy anh cho rằng món súp này quá nguội ? Tôi lại cho rằng anh thích một cái gì đó nóng thì phải “. Xét về góc nhìn logic, kiểu tranh luận như trên đã đẩy tất cả chúng ta vào thực trạng khó khăn vất vả là phải lựa chọn một trong hai trường hợp trên trong khi thực tiễn lại được cho phép tất cả chúng ta có những lựa chọn khác nữa .Suy nghĩ thiên về một thái cực nhiều lúc giúp tất cả chúng ta bớt tốn kém về công sức của con người hơn là xem xét hàng loạt góc nhìn của yếu tố. Các nhà quảng cáo thướng cố ý gạt bỏ những tâm lý không tốt của tất cả chúng ta về một mẫu sản phẩm bằng cách hướng tất cả chúng ta đến một góc nhìn nào đó tương thích với mục tiêu của họ .b ) Nếu bạn biết về xe BMW, bạn đang có một cái hoặc là bạn muốn có nó một chiếc .Đôi khi những định kiến làm cho ta không biết được rằng yếu tố mà tất cả chúng ta đang gặp phải còn có cách xử lý khác, nhưng đôi khi định kiến đó lại phản ánh mong ước của tất cả chúng ta về một giải pháp đơn thuần cho một yếu tố phức tạp. Ví dụ đưa ra sau đây sẽ chứng tỏ : chủ trương ngoại giao của tất cả chúng ta dựa trên nguyên tắc những vương quốc khác là bạn hoặc là quân địch của tất cả chúng ta .Trong nhiều ví dụ về sai lầm đáng tiếc so lý luận rẽ đôi, hai lập luận được đưa ra có vẻ như xích míc nhau nhưng trong thực tiễn lại không phải như vậy :c ) Chúng ta phải lựa chọn giữa bảo đảm an toàn và tự do. Và thực chất của một người Mỹ chân chính là lựa chọn rủi ro đáng tiếc và đồng ý nguy hại .Tự do và bảo đảm an toàn không trọn vẹn xích míc nhau. Tuy nhiên vấn đề trên đây đã làm cho tất cả chúng ta bỏ lỡ những yếu tố khác có tương quan .Bifurcation có nguồn gốc từ tiếng La tinh, có nghĩa là ” hai hướng ” ( Bi theo tiếng La tinh là một tiếp đầu ngữ ( tiền tố ) có nghĩa là ” hai “, và furca có nghĩa là ” đoạn rẽ ” hoặc ” nhánh ” )Sai lầm của bifurcation là những vấn đề cho rằng một yếu tố riêng không liên quan gì đến nhau nào đó là trọn vẹn và duy nhất khi mà trong thực tiễn còn có những yếu tố khác cho tất cả chúng ta xử lý yếu tố có tương quan .Những cặp từ được sử dụng trong bifurcation là những cặp từ biểu lộ hai thái cực khác nhau như ( giàu / nghèo, tốt / xấu, thông thường / không bình thường ). Chúng ta quên mất rằng chúng chỉ đại diện thay mặt cho hai cực của trạng thái khác nhau và ở giữa đó còn nhiều Lever trạng thái khác .* * Đôi khi còn gọi là lý luận trắng đen, ” black and white ” argument. Lối lập luận chỉ liệt kê ra hai điều, ví dụ trắng hay đen, trong khi thực tiễn có nhiều yếu tố khác ngoài trừ trắng và đen ( như đó, xanh, vàng, v.v… ) .Diễn đàn tôn giáocó khẩu hiệu rằng ” Tự do Tôn Giáo hay là Chết “. Ở một phương diện, nếu không có tự do tôn giáo, sao mấy người đấu tranh đó không đi chết đi ? Và ngược lại, họ vẫn còn sống tức thì có tự do tôn giáo rồi ; vậy họ đấu tranh cái gì ? Ở một phương diện khác, chỉ có một trong 2 sự lựa chọn sao ? Có tự do, nhưng vẫn phải chết hay là không có tự do, nhưng vẫn phải sống thì sao ? Những sự lựa chọn đó chưa thấy được luận bàn .Sau khi nước Mỹ bị giựt sập hai toà nhà cao ốc, Tổng Thống Bush phát biểu về ” Axis of Evil “, cho rằng quốc tế này chỉ có hai cái lựa chọn, làm bạn nước Mỹ hay là quân địch nước Mỹ. Ngoài hai sự lựa chọn đó ra, đứng ở tư thế trung dung như Thụy Điển không được sao ?LẢNG TRÁNH SỰ THẬT ( Evading the Facts )Trong loại sai lầm đáng tiếc giả định này, những lỗi mắc phải không chỉ là việc bỏ lỡ 1 số ít yếu tố khác mà còn là việc tạo ra cho tất cả chúng ta cảm xúc rằng vấn đề đó đã xử lý toàn bộ những yếu tố tương quan nhưng thực tiễn lại chưa hề xử lý. Những vấn đề như vậy đánh lừa tất cả chúng ta bằng cách nói rằng một yếu tố nào đó đã được đề cập đến nhưng thực tiễn lại trọn vẹn khác .Có bốn kiểu sai lầm đáng tiếc trong loại sai lầm đáng tiếc này. Sai lầm do không đi thẳng vào yếu tố ( lặp lại yếu tố ) là việc xử lý yếu tố bằng cách lặp lại nó. Không tập trung chuyên sâu vào yếu tố theo kiểu epithet là việc lảng tránh một Tóm lại hài hòa và hợp lý bằng cách xét đoán những yếu tố. Câu hỏi phức tạp lảng tránh thực sự bằng cách tranh luận về một yếu tố khác với yếu tố đang bàn. Cuối cùng, sự biện hộ đặc biệt quan trọng làm cho tất cả chúng ta xem xét yếu tố trên quan điểm thiên vị .Ngụy Biện do Lập Lại Vấn Đề ( Fallacy of Begging the Question )Lai lầm do lặp lại yếu tố xảy ra khi thay vì đưa ra lời chứng tỏ hay lý giải cho một Kết luận thì người nói lại nhắc lại yếu tố đó theo một cách khác. Những vấn đề như vậy làm cho tất cả chúng ta tin rằng một điều đã được thừa nhận nhưng trong thực tiễn thì nó chỉ mới được diễn đạt lại. Nếu là một vấn đề đơn thuần thì có rất ít điều để nói .a ) Niềm tin vào Chúa là thông dụng vì mọi người tin vào Chúa .Trong ví dụ này từ ” thông dụng ” và từ ” mọi người ” có tính tương tự với nhau, vấn đề này chỉ nhắc lại yếu tố mà không chứng tỏ nó. Lập luận như vậy thiếu những cơ sở do đó thay vì chứng tỏ nó tất cả chúng ta lại lập luận bằng cách nhắc lại những điều đã được nói ra dưới một cách khác. Nhắc lại Tóm lại dưới một dạng khác không nên được sử dụng một cách sai lầm để chứng tỏ cho Tóm lại đó .Thiếu tá Richard Daley đã vận dụng cách lập luận này một cách hỏm hỉnh để lảng tránh thực sự khi ông được hỏi tại sao Thượng nghị sĩ Hubert Humphrey lại thất bại trong cuộc bầu cử ở Bang Illinois. Daley đã vấn đáp rằng ” Vì ông ta không có đủ số phiếu ” trong khi câu hỏi kia thực sự là : Tại sao ông ta không có đủ số phiếu ? Một ví dụ khác Tổng thống Calvin Coolidge đã có lần nói rằng ” Khi một số lượng lớn người không có việc làm, nạn thất nghiệp sẽ xẩy ra “. Lập luận trên đây chỉ thuần tuý diễn giải lại điều được nói trước đó chứ không đưa ra được sự chứng tỏ hoặc cái lý giải hài hòa và hợp lý. Trong vở kịch nổi tiếng của Mô-Li-E, một nhà tâm lý học đã lý giải về công dụng gây buồn ngủ của thuốc phiện bằng cách nêu ra thuộc tính gây buồn ngủ của loại thuốc này. Đây chính là việc lý giải một yếu tố bằng một yếu tố tựa như cần lý giải. Có thể nói là một sự lý giải luẩn quẩn và tất cả chúng ta hoàn toàn có thể xem đó không phải là sự lý giải thực sự. Ví dụ : Tom đã tự tử vì anh ta muốn chết, hoặc anh ta ngã vì anh ta đã rơi từ trên cao xuống. Những kiểu lý giải như vậy chẳng nói gì hơn ngoài việc Tom tự tử hoặc người đàn ông kia bị ngã .Trong nhiều trường hợp tất cả chúng ta rất khó khăn vất vả để phát hiện ra sự lý giải tái diễn này. Hãy xem xét ví dụ sau :b ) Tự do thương mại sẽ tốt cho vương quốc này. Lý do trọn vẹn rõ ràng. Những hoạt động giải trí thương mại không bị hạn chế sẽ mang lại quyền lợi cho nước này khi việc kinh doanh giữa những nước không bị trở ngại .Cụm từ ” quan hệ thương mại không bị hạn chế ” là một cách nói khác của tự do thương mại và cách lập luận dài dòng cũng chỉ để nói rằng ” điều này tốt cho vương quốc đó ” .Kiểu lập luận như vậy là cách nói lòng vòng, luẩn quẩn. Cách lập luận này đã sử dụng năng lực của ngôn từ hoàn toàn có thể diễn đạt yếu tố theo một cách khác. Cũng giống như câu truyện ba người đàn ông buộc ngựa : mỗi người buộc con ngựa của mình vào con ngựa của người kia và nghĩ rằng như thế sẽ giữ được lũ ngựa. Sau đó lũ ngựa đã chạy đi mất do tại chúng được buộc vào nhau theo hình mỏ neo chứ không phải buộc vào một vật cố định và thắt chặt nào đó .Sau đây là một ví dụ về sự lý giải luẩn quẩn đó. Chuyện xảy ra tại một công ty cho vay vốn :c ) QUẢN LÝ : làm thế nào công ty chúng tôi biết được ông là người trung thực và đáng tin, thưa ông Smith ?SMITH : Ồ, tôi nghĩ là ông Jones sẽ bảo vệ cho tôi .QUẢN LÝ : Tốt. Chúng tôi hoàn toàn có thể tin vào lời của ông Jones không ?SMITH : Tất nhiên là có rồi thưa ông ? Tôi chắc như đinh về những gì ông Jones làm .Nếu ông Jones bảo vệ cho ông Smith và ngược lại, thì tất cả chúng ta lại trở lại điểm khởi đầu .Kiểu lý luận lòng vòng này hoàn toàn có thể tóm tắt như sau : A có những đặc thù nào đó là do có B. Nhưng B chỉ đúng khi A đúng. Vấn đề là A có đúng hay không lại chưa được làm rõ. Vấn đề lại được lặp lại. Sau đây là một ví dụ nữa :d ) Chúa sống sót ! ( A )Làm sao anh biết ?Vì Kinh thánh nói như vậy. ( B )Làm sao anh biết Kinh thánh nói đúng ?Bởi vì Kinh thánh là lời nói của Chúa ! ( A = B )Kiểu lập luận như vậy đôi lúc còn được gọi là ” lập luận vòng tròn ” ( vicious circle ) để chỉ ra rằng dù tất cả chúng ta có cố gắng nỗ lực thế nào thì tất cả chúng ta cũng bị quay trở lại yếu tố. ( TQ hiệu đính, ai hoàn toàn có thể chứng tỏ kinh thánh là lời nói của Chúa ? ) .Một ví dụ khác :e ) Con người ta không hề không hành vi trong trường hợp đóTại sao ?Bởi vì họ luôn làm theo những động cơ can đảm và mạnh mẽ nhất .Vậy cái động cơ can đảm và mạnh mẽ nhất đó là gì ?Đó là cái khiến họ phải làm theo .Một lập luận thuyết phục phải đưa ra những địa thế căn cứ, nguyên do xác đáng để chứng tỏ cho một Tóm lại. Nhưng nếu những lý lẽ, địa thế căn cứ lại là chỉ là nhắc lại lời Tóm lại đó theo một cách khác thì lập luận đó là không có địa thế căn cứ và chỉ là nguỵ biện .Một dạng thông dụng của sai lầm đáng tiếc do lặp lại yếu tố là việc sử dụng những cái được tổng quát không có địa thế căn cứ để chứng tỏ cho một Tóm lại mà Kết luận đó sẽ nằm trong cái được tổng quát đó nếu đó là một Tóm lại đúng .Ví dụ :f ) Sở hữu nhà nước so với những dịch vụ công cộng là một học thuyết nguy hại, chính do đó là xã hội chủ nghĩa .Nếu một vấn đề rộng hơn ( chủ nghĩa xã hội là nguy hại ) được thừa nhận thì yếu tố hầu hết được luận bàn ở đây – nhà nước chiếm hữu những dịch vụ công cộng – là tương thích. Những người có quan điểm trái chiều hoàn toàn có thể xem giả định này là tương tự .Hãy xem xét ví dụ sau :g ) Sự tàn ác của anh ta là do tính nhút nhát trong chính bản thân anh ta, vì mọi người nhút nhát đều tàn ác .Ở đây, một cái có tính khái quát rộng hơn đã được sử dụng để chứng tỏ cho yếu tố đặt ra. Trong khi tính đúng đắn của cái có tính khái quát rộng hơn vẫn chưa được chứng tỏ thì cái được khái quát rộng hơn lại được sử dụng để chứng tỏ cho yếu tố đặt ra, và như vậy chúng ra lại lặp lại yếu tố. Nếu một yếu tố cần chứng tỏ ( là một ví dụ của cái được khái quát rộng hơn ), thì chắc như đinh rằng cái được khái quát rộng hơn đó cũng cần phải chứng tỏ .Sai lầm do lặp lại yếu tố hoàn toàn có thể mang ( xảy ra dưới ) hình thức ngược lại. Tức là nếu một cái đã được khái quát nhưng chưa được chứng tỏ được dùng để chứng tỏ cho một yếu tố đơn cử thì cũng hoàn toàn có thể xảy ra trường hợp ngược lại một yếu tố đơn cử nào đó chưa được chứng tỏ lại được sử dụng để chứng tỏ cho một cái được tổng quát .Xem ví dụ sau :h ) Tôi không cần nghe thêm dẫn chứng cho yếu tố này, vì tôi đã hiểu rõ nó. Đó có phải là một trường hợp nữa về một người trẻ tuổi đã giết chết một người già ? Tôi biết rằng những việc như vậy đều là do thiên nhiên và môi trường sống lúc còn trẻ. Vụ việc này chắc như đinh phải là như vậy vì nó càng chứng minh và khẳng định thêm niềm tin của tôi là mọi vụ người trẻ giết người già có nguyên do là những thưởng thức ở thời thơ ấu của kẻ giết người .Đây là một vụ án mà tội phạm được cho rằng đã được triển khai do tác động ảnh hưởng của môi trường tự nhiên xấu lúc còn nhỏ. Luận điểm này lại được sử dụng để chứng tỏ cho một điều rộng hơn là : những tội phạm như vậy ( trẻ con giết người lớn ) đều có nguyên do từ ảnh hưởng tác động của thiên nhiên và môi trường sống lúc còn nhỏ. Nhưng điều được khái quát rộng hơn này vẫn đang còn không rõ ràng, nó cần được chứng tỏ rõ hơn. Trường hợp đơn cử này ( vụ án đang đề cập ) không hề được sử dụng để chứng tỏ cho điều đã khái quát do bản thân trường hợp này cũng cần được chứng tỏ. Có hai góc nhìn cần làm rõ để phân biệt một lập luận thuyết phục và cách lập luận mà tất cả chúng ta đang bàn đến .Thứ nhất, những vấn đề thuyết phục tiềm ẩn những luận cứ nhằm mục đích xác nhận lại những thông tin trong Kết luận mà không phải là lặp lại nó. Thứ hai, một lập luận thuyết phục tiềm ẩn những cơ sở đúng chuẩn và rõ ràng chứ không phải là những vấn đề chưa được chứng tỏ. Những vấn đề đúng chuẩn và rõ ràng, ví dụ như : một người không hề ở hai khu vực khác nhau trong cùng một lúc ; đây là vấn đề mà khi sử dụng không cần phải chứng tỏ gì thêm. Nhưng lập luận theo kiểu vòng vo lại thuyết phục người nghe bằng cách đưa ra những chứng cứ không rõ ràng, chưa được chứng tỏ .Sai lầm do lặp lại yếu tố sẽ thuận tiện phân biệt nếu tất cả chúng ta xem xét những lập luận trên quan điểm tất cả chúng ta chỉ đồng ý những điều thuộc khoanh vùng phạm vi của yếu tố được đặt ra. Nếu có ai đó nói rằng, tự sát là tội phạm vì đó là tội phạm giết chính mình. Chúng ta không bị bắt buộc phải gật đầu quan điểm cho rằng một người tự lấy đi mạng sống của mình là phạm tội giết người ( chính mạng mình ) .Lặp lại yếu tố hoặc không tập trung chuyên sâu vào yếu tố là việc sử dụng những yếu tố giống như yếu tố tất cả chúng ta đã đặt ra trước đó để chứng tỏ, điều này gây nên sự lảng tránh hoặc bỏ lỡ yếu tố cần chứng tỏ .Những nỗ lực tạo chứng tỏ cho một quan điểm bằng cách sử dụng những lời lý giải giống như quan điểm đã đặt ra cũng là sai lầm đáng tiếc .Sai lầm hoàn toàn có thể xảy ra dưới dạng :A như vậy là chính bới B ; trong khi B cũng giống như A hoặc B nhờ vào vào A hoặc B thậm chí còn không đáng tin bằng A .A đúng vì B đúng ; nhưng B chỉ đúng nếu A đúng. Vấn đề vấn chưa được xử lý là liệu A có đúng hay không ? Đó là việc lặp lại yếu tố .Sai Lầm Do Ngôn Ngữ Cường Điệu hay Thành Kiến ( Fallacy of Question-Begging Epithets )Trong kiểu sai lầm đáng tiếc này, lỗi xảy ra khi việc sử dụng ngôn từ mang tính thành kiến để khẳng định chắc chắn lại cái tất cả chúng ta muốn chứng tỏ nhưng vẫn chưa chứng tỏ. ( Epithet là từ hoặc nhóm tính từ miêu tả được sử dụng để đặc định hoá một người, vật hoặc một quan điểm ). Ngôn ngữ cường điệu là một công cụ được tiếp tục sử dụng trong thơ văn, nhưng nó lại không thích hợp với lý luận hay logic. Chúng ta đã biết rằng lặp lại yếu tố, hoặc lảng tránh yếu tố là việc sử dụng những vấn đề đang còn tranh cãi để chứng tỏ cho một yếu tố khác. Chúng ta sẽ thấy năng lực của ngôn từ, trong đó một từ hoặc một cụm từ tạo cho ta cảm xúc rằng một yếu tố nào đó đã được xử lý hoặc chứng tỏ nhưng thực tiễn thì không phải như vậy. Bởi vì nhiều từ tiềm ẩn năng lực miêu tả và nhìn nhận, nên việc lảng tránh yếu tố theo kiểu dùng ngôn từ cường điệu xảy ra rất nhiều .Hãy xem xét ví dụ sau :a ) Con người này đã bị kết vào tội xấu xa nhất so với loài người .Một người hoàn toàn có thể nói ” người này đã bị buộc tội giết người ” để bảo vệ công minh cho thực sự còn hơn là gán vào những quan điểm gây tổn hại khi đề cập đến cùng một yếu tố .Khái niệm đánh cắp, không riêng gì thuần tuý là diễn đạt một hành vi mà nó còn mang ý nghĩa phán quyết so với hành vi đó, rằng hành vi đó là không đúng. Khi nói người đàn ông này đã đánh cắp thức ăn để cứu đứa con trai khỏi bị chết đói, việc dùng từ ” đánh cắp ” ở đây sẽ là lảng tránh yếu tố, do tại trong trường hợp này hành vi của người đàn ông hoàn toàn có thể được xem xét một cách tương thích hơn .Việc lảng tránh yếu tố ở đây là điều không đúng, chính bới nó thức tỉnh những xúc cảm, định kiến trải qua việc sử dụng những ngôn từ mang tính áp đặt. Bằng cách nói qúa yếu tố, nhạo báng, nịnh bợ, lạm dụng … Người nói, người viết đã tạo cho người đọc, người nghe tin rằng những từ ngữ đó đã được sử dụng một cách đúng mực để miêu tả người, hoặc vấn đề nhưng hoàn toàn có thể là không phải như vậy .Sau đây là 1 số ít ví dụ :b ) Khi một người phản ánh chương trình bảo hiểm thất nghiệp đã khuyến khích sự lười biếng của những kẻ ăn bám trong những khu nhà ổ chuột đã dẫn đến một chính sách phúc lợi giả dối như thế nào thì đã đến lúc tất cả chúng ta phải nhận thức rằng những sự trục lợi được hợp pháp hoá đó cần được xoá bỏ .c ) Những lời đề xuất kiến nghị gây phẫn nộ của những thành viên hội đồng được cho là sẽ phá vỡ những mong ước chính đáng của những công dân lao động khó khăn vất vả .d ) Không một người Mỹ biết tâm lý nào hoàn toàn có thể ủng hộ giải pháp này, một thủ đoạn xảo quyệt đã được ngấm ngầm đặt ra trong một căn phòng đầy khói thuốc của những kẻ làm ra luật .Việc sử dụng sự lảng tránh yếu tố theo kiểu epithet trong những vấn đề trên đây là không hề đồng ý được do tại nó đã biểu lộ thái độ chấp thuận đồng ý hoặc không chấp thuận đồng ý về một yếu tố mà không đưa ra được những vật chứng để chứng tỏ rằng những thái độ như thế là công minh. Bằng cách gọi ai đó ” kẻ lừa bịp để nhận trợ cấp xã hội ” hoặc ” những công nhân lao động khó khăn vất vả ” không thực sự đề cập một cách đúng mức những con người đó ; hoặc gọi những giải pháp nào đó là ” thủ đoạn xảo quyệt ” hoặc ” gây phẫn nộ ” không hề làm cho yếu tố trở nên có đặc thù như vậy .Chúng ta hoàn toàn có thể thấy, một người không đề cập thẳng vào yếu tố hoàn toàn có thể có ý đồ bài xích, chê bai một người khác hoặc cũng hoàn toàn có thể với ý ca tụng, tán dương. Khi tất cả chúng ta nói đến một sự kiện lịch sử vẻ vang nhất định trong ” thời kỳ cải cách “, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chịu ảnh hưởng tác động của những nhà sử học cho rằng đó là những sự kiện còn phải bàn cãi về tính tích cực hoặc xấu đi, do khái niệm ” cải cách ” không chỉ có nghĩa là biến hóa mà còn mang nghĩa thay đối theo hướng tốt. Tương tự, ” người Mỹ biết tâm lý ” là một kiểu nói để tán dương ” người Mỹ ” .Một ví dụ nổi tiếng về sự bài xích là những lời nhận xét của cựu Phó tổng thống Spiro Agnew về những người biệt giáo : trong một bài phát biểu tại New Orleans, Agnew đã nói :e ) Linh hồn của những kẻ bạo dâm thắng lợi, được ủng hộ bởi một số ít kẻ bất lực, phức tạp và trơ tráo, những kẻ tự cho rằng mình là con người khôn ngoan .Nhà vẽ tranh biếm hoạ Al Capp đã có những lời châm chọc ác ý khiến một nhóm sinh viên xuống đường biểu tình khi ông đang giảng bài ở Harford : ” Này ! Đừng đi. Tôi đang cần một hành vi súc vật ( thú tính ). “Nhà ngôn ngữ học S.I. Hayakawa đã đưa ra một ví dụ hóm hỉnh về sự nhầm lẫn giữa thực sự và những tâm lý được chứa đựng trong sai lầm đáng tiếc do không tập trung chuyên sâu vào yếu tố bằng cách dùng ngôn từ thành kiến. Ông đã phác hoạ một bức tranh về một cuộc đối chất trong phiên toà :f ) Nhân chứng : Kẻ hai mặt dơ bẩn đó, Jacobs đã phản bội tôi .Luật sư biện hộ : thưa quý toà, tôi phản đối .Quan toà : phản đối được đồng ý. Nhân chứng hãy kể đúng chuẩn chuyện gì đã xảy ra .Nhân chứng : hắn ta đã chơi trò hai mặt với tôi, kẻ nhơ bẩn, đồ phản bội gian dối .Luật sư biện hộ : thưa quý toà, tôi phản đối .Quan toà : phản đối được đồng ý. Nhân chứng hãy nói thẳng vào thực sự .Nhân chứng : nhưng thưa quý toà, tôi đang nói với ngài về thực sự. Hắn ta đã chơi trò hai mặt với tôi .” Sự việc hoàn toàn có thể tiếp nối mà không hề kết thúc “, Hayakawa chỉ ra ” trừ khi người phỏng vấn bằng sự khôn khéo của mình hoàn toàn có thể tìm thấy được thực sự ẩn dấu đằng sau lời phán quyết đó. Đối với nhân chứng thì thực sự chính là anh ta bị chơi trò hai mặt. Việc xét hỏi liên tục phải kiên trì là điều thiết yếu để tìm ra thực sự làm cơ sở cho phán quyết của toà ” ( Ngôn ngữ trong tâm lý và hành vi, xuất bản lần thứ 4, Thành Phố New York : Harcourt Brace Jovanovich, 1978, trang 37-38 ). Việc lảng tránh yếu tố bằng cách dùng ngôn từ có thành kiến là việc không đề cập vào yếu tố một cách đúng mức mà dẫn dắt người đọc, người nghe đi theo những quan điểm thiên kiến so với yếu tố. Một lập luận thuyết phục sẽ làm cho người nghe, người đọc tin rằng sự đề cập như thế là hài hòa và hợp lý, tuy nhiên việc sử dụng ngôn từ mang tính thành kiến lại không hề được gật đầu trong tranh luận .Chúng ta hoàn toàn có thể không tập trung chuyên sâu vào yếu tố bằng ngôn từ – Epithet .Epithet là một cách nói, diễn đạt một người, vật, quan điểm theo hướng cường điệu hoá yếu tố, thường mang ý nghĩa phê phán .Việc không tập trung chuyên sâu vào yếu tố không chỉ có dự tính chê bai mà còn có dự tính tán dương, ca tụng .Cho dù là có dự tính bài xích hay tán dương thì việc sử dụng epithet ở đây là không hề đồng ý được. Thay vì diễn đạt yếu tố một cách đúng mực thì người viết lại muốn người đọc gật đầu những ngôn từ mà họ sử dụng .TQ sưu tầm” Sướng ca vô loại “. Đây là ví dụ nổi bật của dùng ngôn từ thành kiến. Khi nói ra câu này, tất cả chúng ta đã phán xét rằng những người làm nghề ca hát là không tốt. Nhưng những người ca sĩ trong ca đoàn của nhà thời thánh thì sao ? Những ca sĩ đi uỷ lạo chiến sỹ đang đánh giặc tại mặc trận thì sao ? Họ có ca hát và họ có ” vô loại ” không ? ” Sướng ca vô loại ” thuộc lại lời nói quơ đũa cả nắm. Nhưng cái sai chính yếu là dùng từ ngữ có thành kiến khen chê, như ” vô loại “, để trình diễn một tập thể con người ca hát, mà không có chứng tỏ rõ ràng thế nào là ” vô loại ” và tại sao sướng ca là vô loại .Ở trường hợp thất học, chửi thề, lớn tiếng nạt nộ, dùng từ đao to búa lớn, đụ mẹ, đéo bà là một dạng Ngụy Biện của dùng Ngôn Ngữ Cường Điệu. Họ to tiếng để lấn áp đối phương không cho đối phương phát biểu, hay là dùng từ tục tiểu để đối phương méc cở không đáp trả. Và vì họ to tiếng, đối phương không phát biểu được, vì vậy họ nghĩ rằng họ đúng. Thật ra, lấn áp đối phương đâu có chứng tỏ được cái lý của mình .Còn so với người có học, thì Ngụy Biện của Ngôn Ngữ Cường Điệu hiện hũu dưới hình thức ” dùng từ cướp ý “. Vị dụ, ” nó là thằng ngu quá, do đó không cần xem xét quan điểm của nó “. Có thể nó ngu, nhưng biết đâu quan điểm đó đúng thì sao ? Chê nó ngu đâu có phản chứng quan điểm của nó sai khi nào, và cũng đâu có chứng tỏ được quan điểm của người phát biểu là đúng .Sai Lầm Do Phức Tạp Hóa Vấn Đề ( Những câu hỏi phức tạp )The Fallacy of Complex QuestionSai lầm do phức tạp hoá yếu tố ( những câu hỏi phức tạp ) là dạng nghi vấn sai lầm đáng tiếc do không tập trung chuyên sâu vào yếu tố. Cũng giống như không tập trung chuyên sâu vào yếu tố, sai lầm đáng tiếc do câu hỏi phức tạp làm cho người khác tin rằng một câu vấn đáp nhất định cho một câu vấn đáp trước đó đã được vấn đáp theo một cách nhất định, trong khi câu hỏi trước chưa được đặt ra. Sai lầm này hoàn toàn có thể được gọi bằng nhiều tên khác nhau : câu hỏi đánh lừa, câu hỏi dẫn dắt, sai lầm đáng tiếc do câu hỏi sai, sai lầm đáng tiếc của nhiều câu hỏi. ( TQ hiệu đính, nghành luật thường sử dụng loại ngụy biện này nhất. Ví dụ, vị luật sư hỏi : ” anh đánh cắp nhiều không ? ” Trả lời nhiều hay không, thì người bị hỏi đã tự thú là ” có đánh cắp ” rồi. Vấn đề cần phải được bàn thảo trước là ” anh có đánh cắp không ? “. Và nếu có, thì ” đánh cắp nhiều không ? ” mới hợp tình hài hòa và hợp lý ) .Vua Charles II của nước Anh đã có lần hỏi những thành viên của Hội đồng Hoàng gia tại sao nếu bỏ một con cá đã chết vào cái bát thì làm cho nước tràn ra, trong khi nếu đó là con cá còn sống thì nước lại không tràn. Các thành viên của Hội đồng đã tâm lý rất lâu, một số ít người đã có lời lý giải nhưng không thực sự thuyết phục. Cuối cùng một thành viên của Hội đồng đã quyết định hành động làm thí nghiệm về yếu tố này. Ông này đã phát hiện ra rằng không có sự khác nhau nào đáng kể khi đặt một con cá sống hay một con cá chết vào bát nước .

Cho dù câu chuyện trên đây có thực sự đúng hay không thì nó cũng chứa đựng một bài học quan trọng. Trước khi cố tìm ra giải đáp cho một vấn đề chúng ta nên đặt ra những nghi vấn cho vấn đề đó. Mọi vấn đề đều chứa đựng những giả thiết phù hợp cho những câu trả lời được tìm ra, và đôi khi những giả thiết đó cũng dẫn đến những cách lập luận sai lầm. Ví dụ:

a ) John đã từ bỏ thói quen xấu đó chưa ?b ) Anh vẫn còn nghiện rượu à ?Trong hai câu hỏi trên đều chứa đựng câu vấn đáp cho một câu hỏi trước đó. Liệu John có một thói xấu nào không ? Đây là câu hỏi đã không nêu lên trong khi câu vấn đáp lại chứa đựng trong câu hỏi ( a ). Chúng ta không nên đưa ra câu vấn đáp nào cho thắc mắc ( a ) cho đến khi câu hỏi trước đó được xử lý ( TQ hiệu đính, nếu vấn đáp thắc mắc ( a ) trước khi tìm ra câu vấn đáp cho câu hỏi ” Liệu John có một thói xấu nào không ? “, chẳng khác nào ta đã thú nhận John có tật xấu, cho nên vì thế John đã từ bỏ hay chưa từ bỏ. Loại câu hỏi này là loại câu hỏi phức tạp, vì nó ý niệm một hay nhiều câu hỏi khác, mà những câu hỏi khác